En ze wikkelden Hem in doeken

"Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad." (Lucas 2:7) Een overbekende tekst over een gebeurtenis die de wereld voorgoed veranderde! Dat deze tekst ook boordevol symboliek zit, was mij een stuk minder bekend! Ik werd het mij bewust toen ik voor een eerst een Pesach-viering meemaakte.

Tijdens deze viering liggen 3 matzes, ongezuurde broden, op elkaar op een schaal. Deze staan symbool voor Vader, Zoon en Heilige Geest. De middelste, symbool voor Jezus, is gewikkeld in een linnen doek. Het wordt de 'afikoman' genoemd.

Tijdens de viering wordt deze matze in de doek gebroken. Als symbool voor het lichaam van Jezus dat gebroken werd. Vervolgens wordt de gebroken matze met doek en al op de schouder weggedragen en verstopt. Later tijdens de viering mogen de kinderen de matze gaan zoeken. De matze komt weer tevoorschijn en wordt gegeten ter nagedachtenis aan het lichaam van Jezus, die is gestorven maar ook weer is opgestaan.

Het werd voor mij het begin van een ontdekkingstocht waarin ik geconfronteerd werd met mijn gebrek aan kennis van de Bijbel, van de Bijbelse feesten en van de Joodse gebruiken. En ook door de vertaling van de Bijbel ontgaat mij vaak de diepere betekenis en symboliek. Maar het is nooit te laat om te leren! En zo ontdekte ik al studerend een prachtige lijn in het leven van Jezus en in de Bijbel.

Pasgeboren

Laat ik bij het begin beginnen. Jezus wordt direct na zijn geboorte in doeken gewikkeld. Voordat dat gebeurt, is de navelstreng doorgeknipt en het lichaam gewassen en waarschijnlijk ook ingesmeerd met zout ter reiniging en tegen nare geuren. Pas dan volgt het wikkelen in doeken om warmte en bescherming te bieden.

Ezechiël verwijst naar dit ritueel wanneer hij profeteert over de ontrouw van Jeruzalem: "Op de dag dat je geboren werd, was er niemand om je navelstreng door te snijden of om je schoon te wassen, niemand om je met zout in te wrijven of in doeken te wikkelen." (Ezechiël 16:4)

Jeruzalem was ongewenst en ten dode opgeschreven. Maar God keek naar Jeruzalem om. En God keek naar de wereld om. Hij liet Zijn Zoon geboren worden in een liefdevol gezin, bij twee mensen die naar zijn geboorte uit keken. Twee mensen die Hem in doeken wikkelden. En waar Jeruzalem ontrouw werd, daar bleef Jezus Zijn leven lang trouw, zelfs door de dood heen!

Broodbak

In doeken gewikkeld wordt Jezus in een voederbak gelegd. Hierbij heb ik altijd gedacht aan de voerbak voor de dieren. Jezus werd immers geboren in een stal? Dit is echter maar zeer de vraag! In het licht van heel de Bijbel vind ik een andere 'theorie' veel aannemelijker. Ik denk, dat Jezus geboren werd aan het begin van het Loofhuttenfeest.

De Engelse benaming voor Loofhuttenfeest is 'Feast of Tabernacles'. Hetzelfde woord komen we tegen in Johannes 1:14: "Het Woord is mens geworden en heeft onder gewoond." Eigenlijk staat er 'getabernakeld'. Zoals God in de tabernakel woonde temidden van Zijn volk, zo komt Jezus ook onder ons wonen.

Ook hier spelen de linnen doeken weer een rol. De Tabernakel bestond immers uit tal van linnen doeken om alles af te schermen van de buitenwereld. En zo wordt ook Jezus in doeken gewikkeld. Enerzijds heel praktisch, maar tegelijk heel symbolisch!

Het was een drukte van belang in Bethlehem vanwege de inschrijving die de keizer geboden had. Er was voor Jozef en Maria geen plaats in de herberg. Ik laat maar even in het midden of dat was vanwege de drukte of vanwege het feit dat de bevalling aanstaande was en een openbare gelegenheid daarvoor niet de gebruikelijk plek was, mede ook omdat de vrouw op dat moment onrein is. Ze moeten in elk geval uitwijken.

Ik vind het heel aannemelijk, dat ze verwezen worden naar de loofhut. In de loofhut stond een broodbak. Het brood voor de 7 dagen in de loofhut werd in een doek gewikkeld en in de broodbak bewaard.

En zet nu deze woorden van Jezus er eens naast: "Ik ben het levende brood, dat uit de hemel is neergedaald; wanneer iemand van dit brood eet zal hij eeuwig leven. En het brood dat ik zal geven voor het leven van de wereld, is mijn lichaam'. (Johannes 6:51)

Op het moment dat de Joden terugdenken aan hun zwervende bestaan na de bevrijding uit Egypte, waarbij ze brood uit de hemel te eten kregen (Manna), wordt Jezus geboren: "het levende brood, dat uit de hemel is neergedaald". Een mens zonder zonden, brood zonder desem! En Hij wordt zorgvuldig in doeken gewikkeld en in de broodbak gelegd.

Pesach

Drieëndertig jaar later viert Jezus met Zijn discipelen Pesach, het feest van het ongedesemde brood. Samen stonden ze, net als alle Joden, stil bij de uittocht uit Egypte. Tijdens de maaltijd gebeurt er iets bijzonders.

"Jezus, die wist dat de Vader hem alle macht had gegeven, dat hij van God was gekomen en weer naar God terug zou gaan, stond tijdens de maaltijd op. Hij legde zijn bovenkleed af, sloeg een linnen doek om en goot water in een waskom. Hij begon de voeten van zijn leerlingen te wassen en droogde ze af met de doek die hij omgeslagen had." (Johannes 13:3-5)

Jezus legt Zijn bovenkleed af en slaat een linnen doek om. Allereerst een teken van nederigheid, van dienstbaarheid. Maar ik denk, dat het veel dieper gaat!

Jezus zegt ook tegen Petrus: "Wat ik doe, begrijp je nu nog niet, maar later zul je het begrijpen." (Johannes 13:7) Zou het kunnen zijn, dat het Jezus hier niet alleen gaat om de meester die als een slaaf Zijn leerlingen de voeten wast, maar dat Hij hen ook wil herinneren aan zijn uitspraak over het Levende Brood? Juist ook omdat het tijdens de maaltijd plaats vindt in plaats van vóór de maaltijd, wat logischer zou zijn geweest.

Jezus slaat een doek om zichzelf heen. Jezus trekt hier als het ware een lijn van zijn geboorte naar zijn begrafenis. Als baby in doeken gewikkeld in een broodbak, in doeken gewikkeld in het graf.

Zoals brood zorgvuldig wordt bewaard in een linnen doek, zo wordt ook het Levende Brood tot twee maal toe in linnen doeken gewikkeld. Maar brood is niet om eindeloos te bewaren. Brood is om te eten. Dat geldt ook voor het Levende Brood. En daarom zegt Jezus:

"Ik heb er hevig naar verlangd dit pesachmaal met jullie te eten voor de tijd van mijn lijden aanbreekt. Want ik zeg jullie: ik zal geen pesachmaal meer eten voordat het zijn vervulling heeft gevonden in het koninkrijk van God.’ Hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en zei: ‘Neem deze beker en geef hem aan elkaar door. Want ik zeg jullie: vanaf nu zal ik niet meer drinken van de vrucht van de wijnstok tot het koninkrijk van God gekomen is.’ En hij nam een brood, sprak het dankgebed uit, brak het brood, deelde het uit en zei: ‘Dit is mijn lichaam dat voor jullie gegeven wordt. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’ Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en zei: ‘Deze beker, die voor jullie wordt uitgegoten, is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt." (Lucas 22:15-20)

Ongedesemd brood

Het brood dat gebruikt wordt bij de Pesach-viering is ongedesemd brood. Bij de uittocht uit Egypte was er geen tijd om het deeg te laten doortrekken met desem. "Toen pakten de Israëlieten hun baktroggen, met daarin het nog ongedesemde deeg, wikkelden die in kleren en namen die op de schouders." (Exodus 12:34)

Het ongedesemde brood wijst op de haast waarmee ze uit Egypte moesten wegtrekken. Tegelijk staat het ongedesemde brood ook voor het achterlaten van het kwade. Desem staat symbool voor zonde en verderf, voor het kwaad.

Paulus schrijft: "Weet u niet dat al een beetje desem het hele deeg zuur maakt? Doe de oude desem weg en wees als nieuw deeg. U bent immers als ongedesemd brood omdat ons pesachlam, Christus, is geslacht? Laten we daarom het feest niet vieren met de oude desem van kwaad en ontucht, maar het ongedesemde brood van reinheid en waarheid." (1 Korintiërs 5:6-8) 

Veel kerken gebruiken bij de Avondmaalsviering gewoon, en dus gedesemd, brood in plaats van het ongedesemde brood. De symboliek is daarmee voor een deel verdwenen. Het gebroken brood wijst nog wel naar het lichaam van Jezus, maar niet meer naar Pesach, de uittocht uit de slavernij en het achterlaten van de zonde. En daarmee worden allerlei lijnen in de Bijbel aan het oog onttrokken.

Zoals ik in het begin vertelde gaan tegenwoordig bij een Peachviering de kinderen op een gegeven moment op zoek naar de matse die gewikkeld in een linnen doek verstopt is. Een prachtige verwijzing naar het lichaam van Jezus, dat in doeken gewikkeld in het graf is gelegd.

Maar het gaat verder! Op de ochtend van de derde dag na het sterven van Jezus gaan enkele vrouwen en de leerlingen van Jezus naar het graf. Op zoek naar het lichaam van Jezus.  En dan staat er: "Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook hij zag de linnen doeken, en hij zag dat de doek die Jezus’ gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart opgerold op een andere plek." (Johannes 20:6-7)

De doeken liggen er nog, maar het lichaam is weg. Jezus is opgestaan en kort daarna terug gegaan naar de Vader.

Herdenken en vooruit kijken

Wanneer ik Pesach of avondmaal vier, mag ik daar bij stil staan wanneer ik eet van het gebroken brood. Jezus kwam op aarde om bij ons te wonen, anders gezegd te 'tabernakelen'. Hij deed dat om één te worden met ons om vervolgens onze schuld op Zich te nemen en daarvoor te sterven om verzoening te brengen en de weg naar de Vader weer te openen voor ons.

Hij kwam om af te rekenen met het desem. Ook het desem in mijn leven. Hij kwam om de dood te overwinnen. Jezus stond op uit het graf. De linnen grafdoeken hebben plaats gemaakt voor stralend witte kleren. Het Levende Brood zit aan de rechterhand van Zijn Vader. En daar maakt Hij zich klaar voor Zijn wederkomst. En tot het zover is mogen we eten van het gebroken brood en drinken van de wijn, ter nagedachtenis aan Hem, maar in de wetenschap Hij de dood heeft overwonnen.

Jezus zei tegen zijn leerlingen bij Zijn laatste Pesachviering: "Vanaf vandaag zal ik niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag komt, dat ik er met jullie opnieuw van zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader." (Matteüs 26:29)

Wat zie ik uit naar dat moment! Jezus zegt: "Wie overwint zal zich ook in het wit kleden. Ik zal zijn naam niet uit het boek van het leven schrappen, maar juist voor hem getuigen ten overstaan van mijn Vader en zijn engelen." (Openbaringen 3:5)

Ik zie uit naar het moment dat Christus ons, Zijn gemeente, Zijn Bruid, komt halen. "Zij mag zich kleden in zuiver, stralend linnen.’ Want dit linnen staat voor al het goede dat gedaan is door de heiligen." (Openbaringen 19:8) Stralend wit linnen ... Schoongewassen met het bloed van het Lam!

Kom, Here Jezus, kom spoedig! Vol verlangen kijken we daarnaar uit als we avondmaal vieren samen!