God antwoordt als ik roep

Heb je dat ook wel eens? Dat je een bijbeltekst leest die je ineens erg raakt of die maar in je hoofd blijft hangen? Ik vind lezen in de Bijbel altijd geweldig boeiend en inspirerend. En soms springt er ineens een tekst uit. Ik heb langzamerhand geleerd dat in dat geval God me iets duidelijk wil maken.

Terwijl ik dit zo opschrijf moet ik aan Samuel denken. Tweemaal roept God hem terwijl hij, als jonge jongen, ligt te slapen in de tempel. En dan staat er: "Samuel had de HEER nog niet leren kennen, want de HEER had zich niet eerder aan hem bekendgemaakt door het woord tot hem te richten." (1 Samuel 3:7)

Heel bijzonder eigenlijk! Samuel is haast dag en nacht in de tempel als hulp voor de Hogepriester Eli. Zijn ouders waren mensen die trouw de HEER dienden. Zeker zijn moeder was een diepgelovige vrouw. Ongetwijfeld zal zij Samuel verteld hebben hoe zij God gesmeekt heeft om een kind en daarbij beloofde dit kind ook weer aan Hem terug te geven.

Het kan haast niet anders dan dat Samuel haar Godsvertrouwen en haar liefde voor de HEER geproefd heeft. Ik lees over hem: "De kleine Samuel diende de HEER, en droeg daarbij een linnen priesterhemd." (1 Samuel 2:18) En even verder: "De HEER zag inderdaad naar Hanna om: ze werd opnieuw zwanger en baarde nog vijf kinderen, drie zonen en twee dochters, terwijl de jonge Samuel dicht bij de HEER opgroeide." (1 Samuel 2:21) 

Leren luisteren

En toch staat er dan in 1 Samuel 3:7 dat hij de HEER nog niet had leren kennen. Hoe is het mogelijk! Diepgelovige ouders, opgroeien in de tempel tussen de priesters en toch de HEER niet kennen? De verklaring staat er bij: "want de HEER had zich niet eerder aan hem bekendgemaakt door het woord tot hem te richten." Samuel kent God wel van de verhalen, maar had nog geen relatie met God. Hij had geen persoonlijke ontmoeting met God gehad.

Wanneer God voor de derde keer roept en Samuel voor de derde keer naar Eli loopt, dan valt bij de oude Eli het kwartje! Het is de HEER die roept! Misschien ook niet verwonderlijk, dat Eli hier niet meteen aan denkt. "Er klonken in die tijd zelden woorden van de HEER en er braken geen visioenen door." (1 Samuel 3:1) Eli was het misschien dus wat ontwend, waardoor het niet het eerste is waar hij aan denkt.

De situatie was er misschien ook wel naar. Het dienen van God was voor velen een uiterlijk vertoon geworden. Zolang je je maar hield aan de wetten en voorschriften, dan was alles in orde. De zonen van Eli maakten misbruik van hun positie als priester en zetten de voorschriften naar hun eigen hand of ze bepaalden zelf wat er moest gebeuren. Van liefde voor God was geen sprake. Zij dienden vooral zichzelf.

En daarmee waren ze er mede schuldig aan, dat het dienen van God steeds meer religie werd, uiterlijk vertoon, in plaats van dienen uit liefde. En God roept Samuel om daar een einde aan te maken. "Samuel legde zich weer te slapen, en de HEER kwam bij hem staan en riep net als de voorgaande keren: ‘Samuel! Samuel!’ En Samuel antwoordde: ‘Spreek, uw dienaar luistert.’ Toen zei de HEER tot Samuel: ‘Let op! Ik ga in Israël iets doen waarvan ieder zo zal ophoren dat zijn beide oren tuiten!" (1 Samuel 3:9-11)

God is dichtbij

Wat heb ik dit verhaal al vaak gelezen! Maar nooit eerder viel me deze zin op: "en de HEER kwam bij hem staan"! Zo dicht bij is God dus als Hij tegen mensen spreekt! Hij roept en wacht tot je je open stelt om te ontvangen. Pas als Samuel zich open stelt en zegt "Spreek, uw dienaar luistert", pas dan spreekt God verder. Is God dan van mensen afhankelijk? Zeker niet. Maar Hij dringt zich niet op. Hij wil spreken waar mensen zich naar Hem uitstrekken.

De volgorde vind ik ook zo mooi! Eerst is het God die roept, dan de mens die zich open stelt om te ontvangen en dan weer God die verder spreekt. God is al bezig voordat wij Hem zoeken! En als Hij dan spreekt, dan is het overweldigend! Door de hele Bijbel heen vind ik daarvan voorbeelden.

Al direct na de zondeval is dat hoe we God zien spreken. Adam en Eva horen Gods aanwezigheid in de wind en ze verstoppen zich uit schaamte. En dan is het God die als eerste spreekt; slechts drie woord: "Waar bent u?" (Genesis 3:9) Eerst maakt God persoonlijk contact; zoekt Hij naar de mens die wil luisteren. En dan pas spreekt Hij verder.

Altijd antwoord

Enkele dagen geleden las ik deze tekst: "Roep mij aan, en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn." (Jeremia 33:3)

Jeremia zit op dat moment gevangen, omdat hij had geprofeteerd dat Jeruzalem in handen van koning Nebukadnessar van Babylonië zou vallen en koning Sedekia van Juda in ballingschap zou worden weggevoerd. Door Jeremia gevangen te zetten, denkt hij hem de mond te snoeren. Of eigenlijk: hij denkt God de mond te snoeren!

De situatie lijkt uitzichtloos voor Jeremia en voor het volk. Maar "God geeft met de beproeving ook de uitweg" (1 Korinthiërs 10:13) : "Roep mij aan en ik zal je antwoorden."

Terug naar Samuel. De les die hij als jongen leerde heeft toegepast in de rest van zijn leven. Vele jaren later zegt hij: "In mijn nood riep ik tot de HEER, ik riep mijn God om hulp, en in zijn paleis hoorde hij mijn stem, mijn geroep klonk in zijn oren. De donder van de HEER klonk uit de hemel, de Allerhoogste verhief zijn stem. Hij schoot pijlen en sloeg de vijanden uiteen, met zijn bliksem verdreef hij hen." (2 Samuel 22:7, 14-15)

Dat is hoe hij God heeft leren kennen. En zo laat God zich ook telkens weer aan zijn volk kennen. Telkens wanneer ze Hem weer oprecht aanroepen volgt er zegen.

Wat een contrast met de goden van andere volken! "Roep die goden maar te hulp aan wie jullie de voorkeur hebben gegeven. Laten zij jullie nu maar uitkomst brengen!’ (Rechters 10:14) "Begint u maar, u bent met velen,’ zei Elia tegen de profeten van Baäl. ‘Kies maar een dier en maak het gereed voor het offer. Roep dan de naam van uw god aan, maar steek het hout niet in brand." (1 Koningen 18:25)

Je kunt roepen wat je wilt, maar er zal geen antwoord komen! Er is maar één God die werkelijk antwoord als je roept.

Christus nodig

Toch lees ik in de Bijbel ook andere ervaringen. Job zegt bijvoorbeeld: "Als ik hem zou roepen en hij antwoordde, zou ik niet geloven dat hij naar me luisterde." (Job 9:16)

Het is belangrijk om dit in de context te lezen! Job beseft de enorme afstand tussen hemzelf als nietige mens aan de ene kant en de almachtige God aan de andere kant. Een God die luistert naar een mens én hem antwoord is voor een mens toch niet te bevatten! Hij heeft het dus over zichzelf als 'oude mens'. Iemand die slaaf is van de zonde en zich laat leiden door zijn menselijke natuur.

"Zelfs als ik rechtvaardig ben, kan ik geen antwoord geven; mijn Rechter zal ik om genade smeken." (Job 9:15) Job beseft niet alleen, dat hij een zondig mens is. Hij beseft ook, dat zelfs al zou hij wél rechtvaardig zijn, hij nog steeds geen enkel recht van spreken zou hebben.

"Was er maar iemand die tussen ons rechtsprak, die over ons beiden zijn gezag kon laten gelden." (Job 9:33) Job kijkt naar zichzelf als mens en dan komt hij tot de conclusie dat hij een middelaar nodig heeft. Iemand die de kloof tussen God en mens overbrugt. Job beseft dat hij de Messias nodig heeft om een relatie met God te kunnen hebben; om over en weer te luisteren en te spreken.

David kent God als een God die antwoordt. "De HEER schenkt zijn gunst aan wie hem trouw is, de HEER luistert als ik tot hem roep." (Psalm 4:4)

Toch heeft hij ook andere ervaringen. "‘Mijn God!’ roep ik overdag, en u antwoordt niet, ’s nachts, en ik vind geen rust." (Psalm 22:3) "U, HEER, roep ik aan, mijn rots, houd u niet doof. Als u blijft zwijgen, word ik een dode met de doden in het graf. Hoor mijn smeekbede als ik u om hulp roep, als ik mijn handen ophef naar het hart van uw heiligdom." (Psalm 28:1-2)

Wat opvalt, is dat David daar geen genoegen mee neemt! Want dat is niet zoals Hij God kent! Hij blijft dus roepen! Hij roept God als het ware ter verantwoording. Maar niet vanuit hoogmoed. Integendeel! Hij maakt zichzelf klein. Hij weet dat hij zonder God niets kan beginnen. En tegelijk spreekt hij uit hoe groot God is.

Roepen gaat dus bij David samen met in de spiegel kijken. En hij twijfelt er niet aan dat God zal antwoorden. Zelfs als God heel ver weg lijkt! "De HEER zij geprezen, hij heeft mijn smeekbede gehoord. De HEER is mijn kracht en mijn schild, op hem vertrouwde mijn hart, ik werd geholpen en mijn hart jubelde, hem wil ik loven in mijn lied." (Psalmen 28:6-7)

God blijft dezelfde

Terug naar de tekst uit Jeremia: "Roep mij aan, en ik zal je antwoorden, ik zal je grote, wonderlijke dingen bekendmaken, dingen die je volkomen onbekend zijn." (Jeremia 33:3)

God antwoordt niet alleen, maar Hij zal ook je ogen openen! Je zult oog krijgen voor Zijn wonderen! Hij zal je dingen vertellen, die je nog niet wist!

Omdat God niet verandert, geloof ik dat dat geldt voor iedereen die tot Hem roept. Voor iedereen, die zijn of haar hart open stelt om te luisteren naar wat God te zeggen heeft en daarnaar oprecht wil luisteren. Voor iedereen die net als Job inziet, dat hij of zij Jezus nodig heeft. We mogen ons hart open stellen: "Spreek, uw dienaar luistert!"

Ik ben telkens weer diep onder de indruk, wanneer ik dit ook in getuigenissen van mensen terug hoor! Zo zag ik eens bij de EO in het programma De Verandering het getuigenis van Romano. (Helaas niet meer terug te kijken.) Hij zat in de gevangenis en baalde van zijn leven. 'God, wilt u mij helpen!' riep hij vanaf zijn celbed. In zijn slaap antwoordt God: 'Romano, geloof je dat ik Jezus Christus ben, de Zoon van God? En dat Ik de Weg en de Waarheid en het Leven ben?' Romano antwoordt: 'Ja!' Vanaf dat moment verandert zijn leven totaal!

God wil mensen veranderen. Als ik roep, zal Hij antwoorden! En als Hij spreekt, hoef ik slechts te luisteren. Hij zal mij "wonderlijke dingen bekend maken"!

Gods stem

Hoor ik dan altijd een daadwerkelijke stem? Mijn persoonlijke ervaring in de loop der jaren is, dat het steeds weer anders is. Soms 'hoor' ik Zijn stem als ik lees in Zijn Woord, de Bijbel. Dan springt er ineens iets uit dat me raakt, dat een antwoord is op een vraag of een bevestiging waarom ik gevraagd heb. Maar soms ook door een lied, door een opmerking of uitspraak van iemand, door een gedachte die in me op komt, door een droom of een soort innerlijke stem. God heeft oneindig veel manieren om mij iets duidelijk te maken.

Hoe weet ik dan dat het Gods stem is en niet mijn eigen gedachten of satan die me iets in probeert te fluisteren? Het belangrijkste is: toetsen. God wil mij het leven schenken. Hij zal mij dus nooit een weg wijzen die mij naar de afgrond brengt of woorden tot mij spreken die mij afbreken in plaats van opbouwen.

Dat wil overigens niet zeggen, dat wat God spreekt altijd 'fijn' is. Soms wijst God ons ook op zonde die er in ons leven is, op gedrag waarbij niet de vrucht van de Geest zichtbaar was, op dingen waar we aan vast zitten. Maar altijd zal dat vanuit liefde zijn met het doel ons op te bouwen, te bemoedigen, ons tot groei en bloei te brengen, ons de weg naar het leven te wijzen.

En omdat God altijd dezelfde is en volkomen te vertrouwen, zal Hij ook nooit zichzelf tegenspreken. Als mij dus bijvoorbeeld iets verteld wordt, maar in de Bijbel lees ik het tegenovergestelde, dan kunnen het geen woorden van God geweest zijn. Hierin mag ook ook vertrouwen op de Heilige Geest, door Jezus de 'Geest van de Waarheid' genoemd.

Jezus geeft nog een belangrijke sleutel: relatie! "Mijn schapen horen Mijn stem en Ik ken ze en zij volgen Mij." (Johannes 10:27) Hoe meer we groeien in onze relatie met God, hoe meer we Zijn stem zullen herkennen. En dus ook deze stem zullen onderscheiden van al het andere wat er op ons af komt.

Wat hierbij ook opvalt, is dat Jezus de verbinding maakt tussen "de stem horen" en "volgen". Luisteren is niet vrijblijvend. Als God spreekt, dan moeten we daar ook naar gaan handelen, in beweging komen en hem gehoorzamen. Pas dan ga ik de kracht ervaren van wat God spreekt. En dat helpt me weer om te groeien in mijn relatie met God, ga ik nog beter Zijn stem verstaan en groeit mijn vertrouwen en mijn geloof. Het is de Heilige Geest die mij hierin leidt.

En spreekt God dan altijd op ieder moment? Nee, vaak ook niet. Dan gaat het langs me heen. Soms doordat ik te druk ben met andere zaken en geen tijd neem om te luisteren. Soms omdat ik misschien wel luister, maar niets vraag. Of omdat mijn eigen plannen me in de weg zitten. Of gewoon omdat God het nog niet de tijd vindt om te antwoorden en Hij mij wil beproeven.

Maar op basis van hoe ik God leer kennen in de Bijbel en ik Hem heb leren kennen in mijn eigen leven, is voor mij dit een zekerheid: Als ik roep, dan antwoordt Hij!

"Welzalig is hij die de God van Jakob tot zijn hulp heeft, die zijn verwachting stelt op de HEERE, zijn God." (Psalm 146:5)